Саха тыла үрүйэ уутун курдук сэргэх, сир симэҕин курдук сиэдэрэй

14.02.2020 16:08

Сахалыы сайаҕастык саҥарар иэйиибитин истиҥник этинэр Ийэ тылбыт үйэлэргэ сүппэккэ үүнэ-сайда турдун!

Ороссолуодабыт оскуолатыгар бэрт сэргэх тэрээһиннэр буолан аастылар. Ол курдук С.А.Новгородов - саха бастакы учуонай-лингвиһэ, саха норуотун үөрэхтээһиҥҥэ сүҥкэн улахан оруоллаах, сахалыы маассабай суругу-бичиги төрүттээбит киһибит төрөөбүтэ 125 сылын көрсө сылын аайы ыытыллар угэскэ кубулуйбут саха тылын уус-уран нэдиэлэтинсаха тылын уонна литературатын учуутала Рожина Н.И тэрийэн ыытта.

 Нэдиэлэ устата  төрөөбүт тыл чэрчитинэн араас хабааннаах тэрээһиннэр ыытылыннылар. Ол курдук үөрэнээччилэргэ уонна төрөппүттэргэ «Өркөн өй» диэн норуот кутун-сүрүн иҥэрэр фольклорга уонна литератураҕа сыһыаннаах тургутуктары оҥордулар уонна республиканскай аахсыйаҕакыттыһан, Ороссолуода оскуолатыттан 33 оҕо дьыктаан суруйда.

  Олунньу ый 13 күнугэр биһиги оскуолабытыгар Ийэ тыл,сурук-бичик күнүгэраналлаах тэрээһиннэ сарсыарда бары үөрэнээччилэр, үлэһиттэр саха мааны таҥаһын таннан-симэнэн киэргэйэн кэлбиттэрэ. Бу күн уруок саҕаланыытын,бүтүүтүн биллэрэр гына сахалыы хомус тыаһа дьүрүһүйэн, оҕолорго ураты, сэргэх күн буолла. Сынньалаҥ кэмигэр оҕолор ийэ тыл туһунан хоһооннорун уорэнээччилэргэ, үлэһиттэргэ ааҕан иһитиннэрдилэр. Минньигэс астаах биһиги повардарбыт сахалыы сэлиэйдээх миининэн, салаамаатынан уонна лэппиэскэнэн күндүлээбиттэрэ. Оҕолор сахалыы аһы иҥэмтэлээхтик аһаан үөрдүлэр.

Түһүлгэҕэ бары мустан сахалыы сиэринэн Роман Владимирович оһуохай таһааран, күн эргииринэн илии-илииттэн ылсыһан оһуохай этэн эҥээртибит.

  Бу кэннэ, устар ууну сомоҕолуур уус-уран , мандар тыллаах-өстөөх , айылҕаттан бэриллибит мындыр өйдөөх, талба талааннаах, сырдык, ыраас санаалаах ытык өбүгэлэрбит эттэригэр-хааннарыгар ийэ тылларын кытары иҥэриммит норуот айымньытын көрүҥнэрин кылаастар икки ардыларынааҕы күрэҕэ,уонна саха мааны сандалы остуола диэн ас курэҕэ буолла. Манна кылаас бары араас сахалыы аһын астаан, остуолларын минньигэс аһынан толорон, дьон, хамыыһыйа дьүүлүгэр таһаардылар. Хас биирдии кылаас олус үчүгэйдик тэриммиттэр. Кыайыылаахтарынан буоллулар алын сүһүөхтэртэн 1 миэстэ үрдүк ааты 3 кылаас үөрэнээччилэрэ, 2 миэстэ 1 кылаас, 3 миэстэ 4 кылаастар ыллылар. Үрдүкү кылаастартан 1 миэстэни 64 сахалыы ас арааһын астаан аҕалбыт, бэртээхэйдик оһуохай этэн элээрпит 6 кылаастарбыт буоллулар . 2 миэстэни 5 кылаастар, 3 миэстэни 10 кылаастар ылан туоһу суругунан, минньигэс бирииһинэн наҕараадаланнылар. Туругура тупса тур, тирэҕирэ чиҥнии тур Сахам тыла, сарыал санаам-Сахам тыла!

Бу курдук үөрэн-көтөн Ийэ тылбыт кунун түмүктээтибит.